Doğum ve ölüm tarihleri belli olmamakla birlikte, Zenon'dan 30 yıl sonra
doğduğu sanılmaktadır. Çok gezmiş, Babil'e ve matematik öğrenmek üzere Mısır'a
gitmiş ve orada 5 yıl kalmıştır. Hatta bu seyahatleri sırasında Hindistan'a
kadar uzanmış olduğu sanılmaktadır. Ancak Demokritos bir gezgin değil, bir
bilgi arayıcısıdır.
Demokritos'a göre evren, doluluk ve boşluktan oluşmuştur. Dolu kısım, bölünemez
küçük parçacıklar, yani atomlar tarafından doldurulmuştur; bunlar ölümsüz ve
yalındırlar. Nitelikleri aynı ama biçimleri ayrıdır. Varlıklar, bu atomların
bir araya gelmelerinden oluşmuşlardır ve bir arada bulundukları sürece
vardırlar; şayet bunları oluşturan atomlar bir nedenle dağılırsa yok olur
giderler.
Evrende gözlemlenen değişim, atomların birleşmesi ve dağılmasından ibarettir.
Atomcu kuram, özünde mekanist ve deterministtir, ama bu dönemde atomların nasıl
hareket ettiklerine ilişkin güçlü bir yaklaşımın eksikliği duyulmaktadır.
Demokritos, ruhu maddeden ayırmaz; ruhu oluşturan atomlar daha ince, daha hafif
ve daha hareketlidir; hepsi o kadar. Bu tür ince atomların birleşimine ruh
dediği gibi akıl da der. Bunlar, evrenin her yerine dağılmıştır; öyleyse evren
canlı ve akıllıdır. Ancak Tanrı yoktur; Anaksagoras'ın belirttiği anlamda bir
nous da bulunmaz.
Hindistan'da da atomcu görüşlerle karşılaşılmaktadır; ancak tarihini saptamak
olanaksızdır. Eğer daha önce ise, Yunanlıların bundan haberdar olup olmadıkları
düşünülebilir. Haberdar olmaları olanaksız değildir; çünkü Demokritos İran'da
bulunduğu sıralarda doğrudan veya dolaylı olarak bu görüşleri öğrenmiş
olabilir.
Gerek Yunan'da ve gerekse Hint'te birbirlerinden bağımsız olarak düşünülmüş
olması da mümkündür; ancak atomcu görüşün Doğu kökenli olduğuna ilişkin başka
bulgular da vardır. Mesela Poseidonius (M.Ö. 1. yüzyıl) bu kuramı, bir Fenikeli
olan Sidonlu Mochos'a, yine Byblioslu Filon ise Beyrutlu Sanchuniaton'a
atfetmektedir. Filon, bu adamın kitaplarını Yunanca'ya çevirmiştir.
Demokritos matematikle de ilgilenmiş ve "Bir Daire veya Bir Küreye Çizilen
Teğet", "Geometri Üzerine", "Sayılar Üzerine" (aynı
adı taşıyan bir yapıtı daha vardır) ve "İrrasyoneller Üzerine" adını
taşıyan yapıtlar vermiştir.
"Bir Daire veya Bir Küreye Çizilen Teğet" te, kürenin veya dairenin
teğetle ortak olan bir tek noktası bulunduğunu ve teğet biraz oynatılacak
olursa, bu defa daireyi ve küreyi iki noktada keseceğini ve teğet olma
özelliğini kaybedeceğini söyler.
"Geometri Üzerine" adlı yapıtın içeriğine ilişkin fazla bir bilgiye
sahip değiliz. Ancak Chrysippus'a dayanarak Plutarkos'un yapmış olduğu şu
aktarma gerçekten çok ilginçtir: "Demokritos, bir koninin, tabanına
paralel olan dairelerle kesilecek olursa, kesitlerin yüzeyine ilişkin neler
söylenebileceğini sormuştur. Bunlar eşit midir? Yoksa değil midir? Eğer eşit
değillerse, o zaman koninin yüzeyi merdivene benzeyecek, yani düzgün
olmayacaktır. Eğer eşitlerse, o zaman da koni bir silindir özelliğine sahip
olacaktır. Bu son derece gariptir."
Bu yorum son derece ilginçtir; çünkü Demokritos, bu yorumunda, bir cismin
sonsuz sayıda kesitten oluştuğunu göstererek Archimedes'e yaklaşmıştır.
Demokritos şunu sezmiştir: Eğer iki piramit, eşit tabana ve eşit yüksekliğe
sahipseler, tabana paralel olan düzlemler tarafından eşit yüksekliklerden
kesildiklerinde oluşan piramit kesitleri birbirlerine eşit olacaktır. Sonsuz
sayıdaki kesitleri eşit olduğu için, iki piramidin hacimleri de eşittir.
Bu bir bakıma, Cavalier'in ortaya koyduğu, "İki hacimin, aynı yükseklikten
alınan kesitleri, her konumda eşit iseler, bu iki hacim eşittir." ilkesine
benzemektedir. Demokritos'un incelemiş olduğu konular, Eukleides'in
Elementler'de incelemiş olduğu bazı konularla paralellik göstermektedir.
"İrrasyonel Doğrular ve Hacimler" adlı yapıtı, konilere ilişkin
yapmış olduğu çalışmaların sonucunda yazılmıştır. Burada irrasyonelleri
incelemiş olması çok doğaldır. İçeriğinin ne olduğu bilinmese de, irrasyonel
doğruların bölünemez olduğunu düşünmüş olabilir.
Konilerde karşılaşmış olduğu sürpriz karşısında, nasıl bir tavır takınmış
olduğu bilinmiyor. Acaba benimsemiş olduğu atom kuramıyla, bu sonucu nasıl
uzlaştırmıştır? Çünkü atomun parçalanamaz olduğunu kabul ederse, koni
kesitlerinin merdiven biçiminde olduğunu da kabul etmek zorunda kalacağı
açıktır.
Platon, Demokritos'tan hiç söz etmez, ama Aristoteles övgüler düzer. Archimedes
ise, aynı taban ve aynı yüksekliğe sahip bir koni ile bir silindirin hacimleri
arasında 1/3 oranının bulunduğunu keşfetmiş olmasına büyük bir değer verir;
ancak bunun kanıtını vermemiş olduğunu da ekler.
Demokritos'un "Gezegenler Üzerine" ve "Büyük Yıl" veya
"Astronomi" adlı yapıtları ise astronomiyle ilgilidir. Yer'in, ortası
delik, düz bir disk biçiminde olduğuna inanır. Gök küresini, kuzey ve güney
gökküreleri olmak üzere iki yarım küreye böler ve güneydeki yıldız kümelerinin
kuzeydekilerden farklı olduklarını söyler. Bu görüşleri, Yer'in düz olmasıyla
nasıl uzlaştırabilmiştir? Bunu açıklamak güçtür; ancak bu yaklaşımı, kendisinin
büyük ölçüde Babillilerin etkisi altında kaldığını göstermektedir.
Aynı zamanda iyi bir kozmologdur (yani evrenbilimcidir). Ona göre, evrende çok
sayıda ve çeşitli büyüklüklerde dünyalar vardır. Bunlar birbirlerinden farklı
uzaklıklarda bulunurlar. Bazıları oluşmaktadır; bazıları oluşmuştur ve bazıları
ise çökmektedir. Bunlardan bazıları çarpışarak yok olurlar. Bazılarında su,
bitki ve hayvan yoktur. Bizim bölgemizde ilk önce Yer oluşmuştur. Ay,
yıldızların en altında bulunur; onu Güneş ve gözle görülebilen beş gezegen izler.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
YATMA ZAMANI
GEREKLİ OLANLAR: Oyuncak hayvan Oyuncağı içine alacak büyüklükte karton kutu Eski havlu, eski kumaş parçaları, pamuk Çocuğunuz uy...
-
Türk milletinin bugün ve gelecekte tam bağımsızlığa, huzur ve refaha sahip olması, devlet yönetiminin millet egemenliği esasına dayandırılma...
-
KARADENİZ BÖLGESİ A. BÖLGENİN GENEL COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ Türkiye’nin kuzeyinde yer alan bölge, ismini Karadeniz’den alır. Doğuda Gürc...
-
14. Yüzyıl Başlarında Anadolu ve Avrupa’nın Genel Durumu 1243 yılında Kösedağ Savaşı’nı kaybeden Türkiye Selçuklularının merkezi otorites...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder