YAKIN ÇAĞ’DA AVRUPA

Yakın Çağ Fransız İhtilali’yle başlamıştır. Ancak Yeni Çağ’ın sonlarında gerçekleşmiş bazı gelişmeler Yakın Çağ’ın oluşumunda etkili olmuştur. Bu olaylar şunlardır:
1. Fransız İhtilali (1789)
Fransız İhtilali’nin çıkmasında,
- Kralın baskıcı bir yönetim kurması
- Halkın sınıflara ayrılması ve soylular ile halk arasında büyük eşitsizliklerin olması
- Fransız aydınlarının mutlak krallık rejimini eleştiren eserler yazmaları
- Fransa’da ekonomik sıkıntıların büyümesi
- İngiltere’de meşrutiyet rejiminin, Amerika’da İnsan Hakları Beyannamesi ve cumhuriyetin ilan edilmesinin Fransız halkını etkilemesi
gibi nedenler etkili olmuştur.
Fransız İhtilali’nin Sonuçları
- Avrupa ve dünyanın siyasal eşitsizliğe dayalı sosyal yapısı değişmiştir.
- Mutlak krallık rejimi yerine demokrasi kavramı yaygınlaşmıştır.
- Eşitlik, adalet ve özgürlük gibi demokrasinin ana ilkeleri yaygınlaşmıştır.
- Milliyetçilik prensibi siyasal bir karakter kazanarak çok uluslu devletlerin (imparatorlukların) parçalanmasına ve ulus devletlerin kurulmasına yol açmıştır.
- Fransız İhtilali Yeni Çağ’ın sonu, Yakın Çağ’ın başı kabul edilmiştir.
- Monarşi ile yönetilen Avrupa Devletleri ihtilal fikirlerinin yayılmasını önlemek için Fransa’ya savaş açmışlardır.
Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne Etkileri
Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne olumlu ve olumsuz etkileri olmuştur.
Olumlu Etkisi: Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirler Osmanlı aydınları arasında yankı bulmuştur. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi, Yeni Osmanlıların ortaya çıkması, I.Meşrutiyetin ilan edilmesi ve Kanun-i Esasi’nin hazırlanmasında Fransız İhtilali’nin etkisi olmuştur.
Olumsuz Etkisi: Milliyetçilik akımı Osmanlı ülkesindeki azınlıkların bağımsızlık için ayaklanmalarına yol açmıştır. Milliyetçilik ayaklanmaları Osmanlı Devleti’nin dağılmasında en önemli etkiye sahiptir.
2. Viyana Kongresi (1815)
Fransa’da karışıklıklar Napolyon Bonapart’ın imparator olmasına kadar devam etti (1804). Napolyon imparator olduktan sonra bütün Avrupa’yı egemenliği altına almak istedi. 1805 – 1815 yılları arasındaki savaşlar Fransa’nın yenilgisiyle sona erdi. Avrupalı devletler Avrupa’da bozulan sınırları ve düzeni sağlamak için Viyana’da bir kongre topladılar (1815). Osmanlı Devleti’nin çağrılmadığı bu kongrede İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya etkili olmuşlardır. Bu devletler Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirlerin yayılmasını engellemek istiyorlardı. Bu nedenle yeni sınırlar çizilirken milliyet, din ve dil unsurlarını dikkate almadılar.
Kendi aralarında yaptıkları antlaşmalarla ve ittifaklarla kongrede kurulan düzeni korumak istediler. Viyana Kongresi’nden (1815) Navarin Olayı’na (1827) kadar süren bu döneme “Restorasyon dönemi” denilmiştir.
İngiltere’nin meşrutiyetle yönetilmesine rağmen Fransız İhtilali’ne karşı çıkması ve monarşi ile yönetilen ülkelerle birlikte hareket etmesinin nedeni en büyük rakibi Fransa’nın güçlenmesini önlemek istemesidir.
3. 1848 İhtilalleri
Sanayi Devrimi sonunda Avrupa’da bir işçi sınıfı ortaya çıkmıştı. İşverenlerin işçileri ağır koşullarda çalıştırmaları ve haklarını vermemeleri üzerine işçilerin sorunlarını çözmeyi amaçlayan “sosyalizm” akımı gelişti. Zamanla güçlenen sosyalistler Fransa ve İngiltere’de partiler kurdular. Lui Filip işçilerin sorunlarıyla ilgilenmeyip üstelik kişi haklarını kısıtlayınca Fransa’da yeni bir ihtilal çıktı (1848). Bunun sonucunda Fransa’da;
- Cumhuriyet ilan edilerek herkese oy kullanma hakkı verilmiştir.
- Ölüm cezası kaldırılmıştır.
- Esir ticareti yasaklanmıştır.
1848 İhtilali diğer Avrupa ülkelerinde de etkisini göstermiştir. 1848 İhtilali sonucunda Avrupa’da;
- Liberalizm ve sosyalizm güçlenmiştir.
- İngiltere’de seçim hakları genişletilmiş, işçilere yeni haklar verilmiştir.
- Avrupa ülkelerindeki krallar halka yeni haklar tanımak zorunda kalmıştır.
- Almanya ve İtalya’da siyasal birliğin kurulmasına uygun bir ortam oluşmuştur.
4. Sanayi Devrimi
İnsan ve hayvan gücüne dayalı üretimden makine gücüne dayalı üretime geçişe “Sanayi Devrimi” denilmiştir. Sanayi Devrimi buhar gücüyle çalışan makinelerin dokuma sektöründe kullanılmasıyla ilk önce İngiltere’de başlamıştır. 18. yüzyılın ortalarında başlayan Sanayi Devrimi diğer Avrupa ülkelerine geçmiş ve dünyada sosyal, ekonomik, siyasal pek çok alanda derin izler bırakmıştır.
Sanayi Devrimi’nin Sonuçları
- Bol ve ucuz seri üretim başlamıştır.
- Üretimin artması hammadde ve pazar ihtiyacını artırmıştır. Hammadde ve pazar bulma sorunu devletler arası rekabetlere yol açmıştır. I.Dünya Savaşı’nın en önemli nedeni bu rekabet olmuştur.
- Sanayileşen devletler hammadde ve pazar ihtiyacını karşılamak için sömürgecilik faaliyetlerine başlamışlardır.
- El tezgahları ve küçük atölyeler kapanmış, bunların yerini büyük fabrikalar almıştır.
- Köyden kente göç başlamış ve işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.
- Köyden kente göç nedeniyle Avrupa’da tarım ürünlerine ihtiyaç artmıştır.
- Ticareti yaygınlaştırmak ve kolaylaştırmak için ulaşım sistemleri geliştirilmiştir.
- Avrupa’da yaşam koşulları iyileşmiş ve kişisel özgürlükler artmıştır.
- Kapitalizm, sosyalizm gibi fikir akımları ortaya çıkmıştır.
Sanayi Devrimi’nin Osmanlı Devleti’ndeki Etkileri
- Ucuz Avrupa malları karşısında rekabet edemeyen el tezgahları ve atölyeler kapanmaya başlamış, işsizlik artmıştır.
- Osmanlı Devleti dışarıya hammadde satan ve dışarıdan işlenmiş eşya alan bir ülke haline gelmiştir. Böylece ekonomik yönden Avrupa’ya bağlılık artmıştır.
- Sanayileşen Avrupa devletleri sömürge amacıyla Osmanlı topraklarını işgal etmeye başlamışlardır.