TÜRKİYE’NİN YER ALTI SULARI VE KAYNAKLARI

1.         Yer Altı Suları

Yağışlarla yeryüzüne düşen suların bir kısmı yüzeyden akarken, bir kısmı da yer altına sızarak orada akış oluştururlar. Bunlara yer altı suları denir. Bu suların yüzeyine ise yer altı suyu tablası denilmektedir.

Ülkemiz yer altı suları bakımından oldukça zengin sayılır. Jeolojik yapı ve yer şekilleri yer altı sularının özelliklerini belirler. Kumlu ve çakıllı yapılar bol miktarda yer altı suyu taşırlar. Ülkemizde, özellikle kıyı bölgelerimizdeki ovalar ve deltalar oldukça zengin yer altı suyuna sahiptir. Ayrıca karstik alanlarımızda da yer altı suyu fazladır.

Türkiye’de yaygın olan yer altı sularından biri artezyen sularıdır. Genellikle kıvrımlı yapıların bulunduğu arazilerde, iki geçirimsiz tabaka arasında bulunan geçirimli tabakalarda basınçlı yer altı suları birikir. Bu suların bulunduğu alanlar sondajla açılırsa, sular basınçlı bir şekilde fışkırır. Bunlara artezyen suları denir. Türkiye’de Ergene havzası, Konya, Çukurova, Malatya, Bursa, Eskişehir, Erzurum, Kayseri ve Kıyı Ege’de açılan artezyen kuyularından bol miktarda su çıkarılmaktadır.

2.         Kaynaklar

Yer altı sularının kendiliğinden yeryüzüne çıktığı yerlere kaynak adı verilir. Türkiye’de kaynaklar eşme, pınar, öz, göz ve göze gibi isimlerle de bilinir. Kaynakların başlıcaları şunlardır:

a.   Yamaç Kaynakları

Dağ ve vadi yamaçlarında geçirimsiz bir tabakanın yüzeyi kestiği yerlerde oluşurlar. Yamaç kaynakları ülkemizde çok çeşitli yerlerde görülür. Özellikle, kırsal yerleşimlerde ve bazı kasabalarda sular bu kaynaklardan sağlanır.

b.   Fay Kaynakları

Yer altı sularının, volkanik alanlarda veya fay hatları boyunca yüzeye çıkması sonucunda oluşan kaynaklardır. Türkiye’de fay kaynakları en çok Ege Bölgesi ve Güney Marmara bölümündeki grabenler boyunca görülür. Ayrıca Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde de bu tür kaynaklar oluşmuştur.

c.   Karstik Kaynaklar

Kireç taşlarının çatlaklarından sızan suların, yer altı boşluklarında toplanması ve bunların vadi tabanı ile yamaçlarında bol debili akmasıyla oluşan kaynaklardır. Karstik kaynaklar, kalkerli arazide oluştuğu için bol miktarda kireç içerir. Türkiye’de başta Akdeniz Bölgesi olmak üzere, karstik arazilerin bulunduğu alanlarda bol su çıkaran karstik kaynaklara rastlanır.