TRABLUSGARP SAVAŞI ve BALKAN SAVAŞLARI

TRABLUSGARP SAVAŞI

Trablusgarp Savaşı’nın çıkmasında;
- Sömürgecilik yarışında geç kalan İtalya’nın sanayisi için hammadde ve pazar arayışı
- Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı koruyamayacak durumda olması
- Coğrafi konumu itibariyle İtalya’ya yakın olan Trablusgarp’ın ticaret yolları üzerinde bulunması ve zengin petrol yataklarına sahip olması
gibi nedenler etkili olmuştur.
1909 yılında Rusya ile gizli bir antlaşma yapan İtalya; Trablusgarp’ta yerleşen İtalyanlara kötü davranıldığını ve Osmanlı Devleti’nin bölgeyi uygarlık alanında geri bıraktığını ileri sürerek 28 Eylül 1911’de Trablusgarp’ın kendisine verilmesini istemiş ve Osmanlı Devleti’ne savaş açmıştır (1911).
Osmanlı Devleti Trablusgarp’a karadan ve denizden yardım gönderemedi. Çünkü, Mısır’a yerleşmiş olan İngiltere’nin tarafsızlığını ilan etmesi, Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’la kara bağlantısını kesmiş ve deniz gücü olmadığından donanma gönderilememişti. Osmanlı Devleti, yerli halkın teşkilatlandırılması için Kurmay Binbaşı Enver, Kurmay Binbaşı Fethi (Okyar), Kolağası (Yüzbaşı) Mustafa Kemal (Atatürk) ve Nuri Bey (Conker) gibi genç subayları Trablusgarp’a gönderdi. Yapılan savaşlarda Mustafa Kemal, Derne ve Tobruk’ta önemli başarılar kazanmıştır.
Osmanlı Devleti, Balkan Savaşlarının başlaması üzerine İtalya ile Ouchy (Uşi) Antlaşması’nı imzaladı (18 Ekim 1912). Bu antlaşma ile Trablusgarp Savaşı sona ermiştir.
Savaşın Sonuçları
- Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika’daki son toprağı Trablusgarp ve Bingazi’yi İtalyanlara bırakarak bu kıtadan tamamen çekilmiştir.
- Rodos’u ve Oniki Ada’yı ele geçiren İtalya, Ege Denizi’nde etkin bir güç haline gelmiş, Osmanlıların Ege’deki hakimiyeti sarsılmıştır.
- Osmanlı Devleti, Balkan Savaşlarından mağlup çıktığından İtalya’ya bırakılan adaları geri alacak güce sahip değildi. İtalya bu nedenle adaları geri vermedi. Oniki Ada, II. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar İtalya’da kaldı. Savaşta mağlup olan İtalya, adaları Yunanistan’a bırakmıştır (1947).

BALKAN SAVAŞLARI

Birinci Balkan Savaşı
I. Balkan Savaşı’nın çıkmasında;
- Rusya’nın tarihi emellerine ulaşabilmek amacıyla Balkan uluslarını Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtması
- Balkan uluslarının iyice zayıflayan ve yıkılmakta olan Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki topraklarını ele geçirmek istemeleri
- Avrupalı büyük devletlerin kendi politikaları doğrultusunda Balkan uluslarını desteklemeleri
- Osmanlı Devleti’nin politik bölünmüşlük içerisinde bulunması ve askeri birliklerinin bir kısmını terhis etmesi
gibi nedenler etkili olmuştur.
Karadağlıların saldırısıyla Birinci Balkan Savaşı başlamıştır (8 Ekim 1912). Bu savaş sırasında Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ devletleri Osmanlı Devleti’ne karşı aralarında ittifak yaptılar.
Birinci Balkan Savaşı’nda;
- Balkanlardaki Osmanlı ordusunun bir kısmının terhis edilmesi
- Orduda particilik ve ikiciliğin çıkmasından dolayı disiplinin bozulması
- Osmanlı ordularının dört ayrı cephede savaşması ve Balkan uluslarının Avrupalı büyük devletler tarafından desteklenmesi
gibi etkenler, Osmanlı Devleti’nin mağlubiyetine sebep olmuştur.
Birinci Balkan Savaşı’nın Sonuçları
- Osmanlı Devleti, Edirne ve Kırklareli dahil Balkan topraklarından çekilmiştir. Böylece; Midye – Enez hattının doğusundaki topraklar Osmanlı Devleti’nin elinden çıkmıştır.
- Birinci Balkan Savaşı sırasında Arnavutluk, bağımsızlığını ilan etmiştir. Böylece Arnavutluk, Osmanlı Devleti’nden ayrılan son Balkan Devleti olmuştur.
- Londra’da görüşmeler devam ederken İttihat ve Terakki Partisi Birinci Balkan Savaşı’ndaki yenilgiden dolayı yıpranan Kamil Paşa Hükümeti’ni “Bab-ı Ali Baskını” ile devirerek iktidarı ele geçirmiştir
- Birinci Balkan Savaşı sonunda Bulgaristan Ege Denizi’ne ulaşmış ve Osmanlı Devleti’nin batıda sadece Bulgaristan ile sınırı kalmıştır.
- Birinci Balkan Savaşı’ndan sonra Osmanlıcılık fikrinin başarılı olamayacağı görülmüş ve Türkçülük akımı güçlenmiştir.
- Balkanlarda Türk azınlığı sorunu ortaya çıkmış, Osmanlı Devleti’nin elinden çıkan Balkan topraklarından birçok Türk ve Müslüman Anadolu’ya göç etmek zorunda kalmıştır
İkinci Balkan Savaşı
Londra Antlaşması’na göre en fazla toprağı Bulgaristan almıştı. Büyük bir Bulgaristan Devleti’nin ortaya çıkması ve topraklarını Ege Denizi’ne kadar genişletmesi, Yunanistan ve Sırbistan’ın tepkisine neden oldu. Sonuç olarak Osmanlı Devleti’nden alınan toprakların paylaşımı Balkan ulusları arasında İkinci Balkan Savaşı’nın çıkmasına neden olmuştur.
Birinci Balkan Savaşı’nda yıpranan Bulgar kuvvetleri bütün cephelerde yenilmeye başladı. Bunun sonucunda Bulgaristan Edirne’deki askerlerini geri çekmek zorunda kaldı. Bu durumdan faydalanmak isteyen Osmanlı Devleti harekete geçti. Kurmay Yarbay Enver Bey komutasındaki Türk ordusu Londra Antlaşması’nda belirtilen Midye – Enez sınırını geçerek Kırklareli ve Edirne’yi geri aldı. Türk kuvvetlerinin Meriç nehrinin batısına geçmesine büyük devletler izin vermediler.
İkinci Balkan Savaşı’ndan sonra, Balkan ulusları Osmanlı Devleti’nden aldıkları toprakları Bükreş Antlaşması’yla paylaşmışlardır. Bu antlaşmadan sonra Balkan ulusları Osmanlı Devleti’yle ayrı ayrı antlaşma imzalamışlardır. Osmanlı Devleti bu antlaşmalarla Balkanlarda kalan Türklerin haklarını garanti altına almaya çalışmışlardır.