TÜRKİYE’DE TURİZM

İnsanların gezmek, görmek, eğlenmek ve dinlenmek amacıyla yaptığı gezilere turizm, bu geziyi yapan kişilere de turist denir. Vatandaşların kendi ülkeleri içinde yaptıkları gezilere iç turizm, bir ülkeden başka ülkelere yapılan gezilere de dış turizm denir.

1.   Türkiye’de Turizmi Etkileyen Faktörler

a.   Doğal Faktörler

Türkiye’de turizmi etkileyen en önemli doğal faktör iklimdir. Ülkemizdeki turizm faaliyetlerinin önemli bir kısmı yaz turizmidir. Özellikle Akdeniz ve Ege kıyılarında yazlar uzun ve sıcak geçer. Bu kıyılarımız Avrupa’dan gelen turistler için ilgi çekicidir. Karadeniz kıyılarında ise, yazların yağışlı olması ve deniz suyu sıcaklığının düşük olması kıyı turizminin gelişmesini engellemiştir. Yer şekilleri, turizmi etkileyen diğer bir faktördür. Ülkemizde çok çeşitli yer şekillerinin varlığı turizmi olumlu yönde etkilemektedir. Dağlar, yaylalar, vadiler, akarsular, mağaralar, ilginç yer şekilleri olan travertenler ve peri bacaları oldukça fazla turist çekmektedir. Ülkemizde çok çeşitli olan bitki ve hayvan varlığı da turizmi etkileyen doğal faktörlerdendir.

b.   Beşeri Faktörler

Turizmi etkileyen beşeri faktörlerin başında tarihi miras gelmektedir. Tarihi mirasları çok olan ülkeler, turizmde gelişme göstermişlerdir. Turizmi etkileyen diğer bir beşeri faktör de insan davranışlarıdır. Turistler güler yüz, dostça davranış ve iyi hizmet beklerler. Mal ve hizmetlerin ucuz olması, ulaşım ağının niteliği, trafik durumu, vs faktörler turizmi etkileyen diğer beşeri olaylardır. Türkiye’de turizm faaliyetleri Turizm Bakanlığı tarafından organize edilmektedir.

2.   Türkiye’nin Turistik Değerleri

a.   Doğal Güzellikler

Deniz Turizmi

Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması, plaj ve kumsalların yaygın olması, deniz suyu sıcaklığının yüksek olması deniz turizmi için ideal bir ortam oluşturmuştur. Akdeniz kıyılarında altı ay, Ege kıyılarında beş ay boyunca denize girilebilmektedir. Turizmimizin temelini deniz turizmi oluşturur. Bodrum, Marmaris, Kuşadası, Çeşme, Alanya, Edremit, Anamur, Didim, Foça, Kemer, Erdemli, Akçakoca, Erdek gibi merkezler ülkemizde deniz turizminin en yoğun yapıldığı yerlerdir.

Yayla Turizmi

Ülkemizde son yıllarda yayla turizmi yaygınlık göstermeye başlamıştır. Doğu Karadeniz Bölümü yayla turizmi açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Yaylalarda konaklama tesisleri, yayla evleri ve kamping alanları kurulmaya başlanmıştır. Ülkemizde Rize, Giresun, Trabzon, Artvin, Ordu, Sinop, Antalya, Mersin ve Hatay’daki yaylalarda turizm faaliyetleri gelişme yolundadır.

Sağlık Turizmi

Türkiye’de kırıklı yapıların çok olması, kaplıca ve içmeceler ile maden suyu yataklarının fazla olmasını sağlamıştır. Bu nedenle ülkemizde sağlık turizmi de yaygındır. Bursa, Balıkesir, Afyon, İzmir, Denizli, Ankara, Sivas, Diyarbakır ve Yalova gibi illerde de sağlık turizmi yapılmaktadır.

Dağcılık ve Kış Turizmi

Türkiye dağların geniş yer kapladığı bir ülkedir. Uludağ, Kartalkaya, Elmadağ, Erciyes dağı, Ilgaz dağı, Sarıkamış ve Palandöken’de kayak tesisleri vardır. Uludağ’da çim kayağı pisti yapılmıştır. Dağlarda doğa yürüyüşü yapılmaktadır. Ağrı, Erciyes, Süphan, Nemrut, Kaçkar ve Buzul dağları gibi bir çok dağımıza da zirve tırmanışları yapılmaktadır.

Akarsu ve Mağara Turizmi

Bazı akarsularımız akarsu sporu (rafting) için elverişlidir. Çoruh, Fırat, Dicle, Manavgat, Göksu, Seyhan, Eşençay, Köprüçay, Dalaman, Kızılırmak gibi akarsularımız sporlar için uygundur. Özellikle Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Damlataş, Dim, Zindan, İnsuyu, Karain gibi karstik mağaralar da turistlerin ilgisini çekmektedir.

b.   Tarihi Değerler

Anadolu’da yüzyıllardır çok çeşitli medeniyetler kurulmuştur. Bu nedenle Türkiye çok zengin bir tarihi mirasa sahiptir. Hititler, Urartular, Firigler, Lidyalılar, İyonlar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar döneminden kalma sayısız tarihi eser vardır. Ülkemizde tarihi eser olarak; şehir kalıntıları, tapınaklar, tiyatrolar, saraylar, camiler, köprüler, kervansaraylar, kaleler ve hanlar bulunmaktadır.

3.   Türkiye’de Turizmin Gelişmesi

Turizm faaliyetleri, esas itibariyle Avrupa’da gelişme göstermiştir. İspanya, İtalya, Fransa ve Yunanistan gibi ülkeler turizm sayesinde, büyük gelişmeler göstermiştir.

Türkiye’de ise, turizmdeki gelişme Cumhuriyet’in kurulması ile başlamıştır. Turizm alanındaki ilk kuruluş Atatürk’ün emriyle kurulan Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’dur. Bu kurumun görevi eski eserleri onararak turizmin hizmetine sunmaktır. 1957 yılında Turizm Bakanlığı’nın kurulmasıyla turizmde hızlı ilerleme süreci başlamıştır. Turizme yönelik yatırımları arttırılması amacıyla turizm teşvik kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunun çıkarılmasından sonra turizm tesisleri ve yatak kapasitelerinde önemli artışlar sağlanmıştır. Nitekim 1983’te 66bin civarında olan yatak sayısı 1993’te 230bine yükselmiştir. Turizm Bankası ile Türkiye Seyahat Acentaları Birliği’nin kurulması ülkemiz turizminin gelişimini hızlandırmıştır.

1980 – 1992 yılları arasında Dünya turizmi %4 kadar artış gösterirken, Türkiye turizmi %18 kadar artmıştır. 1983 yılında ülkemize gelen turist sayısı bir milyonun biraz üzerinde iken, 1992 yılında yedi milyona yaklaşmıştır. 1997 yılında ise ülkemize gelen turist sayısı dokuz milyonu geçmiştir. Bütün bunlar ülkemiz turizminin geliştiğinin göstergesidir.

Türkiye’ye en çok turist gönderen ülkeler; Almanya, Fransa, İngiltere, ABD, İtalya, Avusturya, Japonya, Hollanda ve Romanya gibi ülkelerdir. Son yıllarda Orta Asya ülkeleri ile Rusya Federasyonu’ndan gelen turist sayılarında artma olmuştur. Bununla birlikte Türkiye’den de yurt dışına turist gitmektedir. Halkımız seyahat için daha çok ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, İspanya, İtalya ve Orta Asya ülkelerini tercih etmektedir.

Türkiye’de turizm gelirlerinin en yüksek olduğu bölge Marmara Bölgesi’dir. Bunda, İstanbul ve Bursa gibi tarihi şehirlere ve doğal güzelliklere sahip olmasının büyük etkisi vardır. Ayrıca, bu bölgemizde turizmin bütün yıl boyunca devam etmesi geliri artırmada önemlidir.

Diğer bölgelerimizde genelde turizm mevsimlik yapıldığından,  Marmara Bölgesi kadar gelir elde edemezler. Marmara’dan sonra sırasıyla Ege, Akdeniz ve İç Anadolu en çok turizm geliri elde eden bölgelerdir.